Pek çok enfeksiyon hastalığı gibi pelvik inflamatuar hastalığı (PID) da tedavi edilemediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Mikrobik etkenler, kürtaj ve enfeksiyon sonucunda ortaya çıkabilen PID kısırlık gibi sorunlara neden olabilir.

Pelvik inflamatuar hastalık nedir?

Kısaca PID olarak adlandırılan pelvik inflamatuar hastalığı kadında üst genital sistemin yani rahim (uterus), tüpler, yumurtalıklar (overler) ve bunların etrafındaki karın zarının (periton) enfeksiyonudur. Endometrium tabakasında, yani rahmin iç tabakasında gelişen enfeksiyona endometrit denir. Tüplerde meydana gelen enfeksiyon ise salpenjit diye adlandırılır. Periton denilen ve karını kaplayan zarda enfeksiyon oluşmasına da periton denir. PID tüm bu enfeksiyonların bir tür kombinasyonudur.

PID nedenleri ve görülme sıklığı

Çoğunlukla alt genital sistemden yani vajinadan yukarı çıkan mikrobik etkenler pelvik inflamatuar hastalığına yol açar. Rahim içerisine yapılan kürtaj, HSG (histerosalpingografi), IUI (aşılama) gibi müdahaleler ve spiral gibi rahim içi korunma yöntemleri de ender vakalarda PID’ye neden olabilir. PID aynı zamanda kan yoluyla yayılan bir enfeksiyondur. Bunların dışında bağırsaklarda meydana gelen rektosigmoidit veya divertikülit gibi enfeksiyon hastalıkları da PID’nın oluşmasını tetikleyebilir.

Pelvik inflamatuar hastalığı doğurganlık çağında olan kadınların %10-15'inde en az bir kere görülür. En fazla 15 - 25 yaş arasında ortaya çıkar.

Teşhis konulan vakaların yaklaşık %50’sinde hastalık bel soğukluğu veya Klamidya nedeniyle ortaya çıkar. Bunların dışında Mycoplasma hominis, ureaplasma urealyticum veya anaerobik bakteriler gibi sıradan bakteriler de PID oluşumunda etkili. Çoğunlukla pelvik inflamatuar hastalığında birden fazla mikrobik etken hastalığa yol açar.

Pelvik inflamatuar hastalık risk faktörleri

PID’ye yakalanma riskini artıran birçok etken vardır. Erken yaşta cinsel aktivite, adet döneminde cinsel ilişki ve düşük sosyo – ekonomik düzey bunlardan bir kaçı. Bunların dışında hastalığa yakalanma riskini beraberinde getiren faktörler şöyle:

- Cinsel yolla bulaşan hastalık varlığı
- Daha önce PID geçirmek olmak
- Birden fazla seksüel partner
- Alkol ve sigara kullanımı
- Seksüel partnerin yaşlı olması
- Spiral kullanımı
- Kondom kullanılmamak
- Bakteriyel vaginozis (cinsel temasla bulaşan bir enfeksiyon)

PID belirtileri neler

Pelvik inflamatuar hastalık farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. En önemli belirtileri karın ağrısı, kasık ağrısı, vajinal akıntı, ilişki sırasında ağrı (disparoni), ateş, bel ağrısı, bulantı ve kusmadır.

Pelvik inflamatuar hastalıkta tanı

PID de tanı koymak için muayene esnasında elde edilen bulgular, ateş gibi belirtiler, vajinal veya servikal kültür ve ultrason sonuçlar değerlendirilir. Alt karın bölgesinde muayene esnasında hassasiyet, rahim ağzı hareketlerinde ağrı, vajende ve servikste akıntı olması tanıyı etkileyen kriterlerdir. Hastada ayrıca ateş ve kanda beyaz hücrelerin (lökosit) yükselme, sedimentasyon ve CRP (Enfeksiyon hastalıklarında yükselen bir protein) değerlerinde artış görülebilir. Bunların dışında rahim ağzı ve vajendeki akıntıdan yapılan kültürlerde üreme meydana gelebilir. Ultrasonda abse varlığının tespit edilmesi tanıyı kolaylaştırabilir.

Tanı koyarken muhtemel başka hastalıkları da göz önünde bulundurmalı. Bunlardan bazıları dış gebelik, over kist rüptürü, torsiyon, endometriozis, dismenore (adetlerin ağrılı olması), apandisit, kolesistit, idrar yolu enfeksiyonları, karın içi ve pelvik abseler, divertikülit, gastroenterit.

PID tedavisi

Hasta da pelvik inflamatuar hastalık kesin olarak teşhis edildiğinde, hastalığa neden olan faktör göz önünde bulundurulmadan tedaviye geçilir. PID tedavisi ağızdan veya damar veya kas içine yapılan antibiyotiklerle uygulanır. Tedavi boyunca cinsel ilişkiye girilmesi yasaklanır. Bununla birlikte hastanın cinsel partneri de muayene ve tedavi edilir. Antibiyotikler genellikle 14 gün kadar kullanılır. Hastalığa abse eşlik ederse ameliyat gerekli olabilir.

Pelvik inflamatuar hastalık sonrası komplikasyonlar PID geçiren hastada çeşitli komplikasyonlar oluşabilir. Kısırlık, dış gebelik, pelvik ve karın içi yapışkanlıklar meydana gelebilir. Ayrıca:

- Tubo-ovarian abse (TOA, özellikle yumurtalık ve tüplerde oluşan abse)
- Yaygın peritonit (karın zarı yangısı)
- Sepsis (Bakteri veya diğer patojenlerin kan dolaşımına geçmesi sonucu gelişen sistemik bir cevaptır.)
- Fitz-Hugh Curtis Sendromu (PID hastalarının % 1-10’da görülür. Karaciğer etrafında inflamasyon ve yapışıklarların oluşması olarak tanımlanır.)
- PID geçiren hastalarda kronik pelvik ağrı 4 kat daha sık görülür.

PID'den korunmak

Pelvik inflamatuar hastalıktan korunmak için en güvenli yol tek eşli olmaktır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmak, kondom, diyafram gibi bariyer korunma yöntemleri kullanmak hastalığın bulaşmasını önler. Bunun dışında doğum kontrol hapı kullananlarda PID'ye daha az rastlanır