Yumurtalıkların Aşırı Uyarılması (Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS)
Yumurtalıkların Aşırı Uyarılması (Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS) tüp bebek tedavisinin en önemli komplikasyonudur. Genellikle polikistik over sendromlu (PKOS) kadınlarda ortaya çıkar. Şiddetli formunun oluşma olasılığı % 5 civarındadır. Yumurtalıkları uyarmak amacı ile kullanılan ilaçlara aşırı cevap alınması sendroma zemin hazırlar. Yumurtalıkların uyarılması sırasında kabul edilebilecek sayıda yumurta uyarılması ile aşırı uyarılma arasında ince bir çizgi vardır. Her zaman doz ayarlaması mümkün değildir. Aşırı uyarılma olduğu zaman yumurtalık uyarıcı ilaçların dozunun azaltılması ve gerektiğinde bir gün veya daha uzun bir süre ilaç verilmemesi sonucunda estrojenin aşırı yükselmesini engellenir. Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS yumurtaların toplanması öncesindeki hCG enjeksiyonu (Pregnyl, Profazi, Choragon, Ovitrelle) verilmediği durumlarda ortaya çıkmaz. Gebelik oluşması sendromun daha şiddetli gelişmesine neden olur.
Başlıca belirtileri
- Yumurtalık boyutlarında artma
- Karın ağrısı, şişkinlik hissi, nefes darlığı, idrar miktarında azalma
- Karın boşluğunda sıvı toplanması
- Pıhtılaşma bozuklukları
- Göğüs boşluğunda sıvı toplanması
Sendromun engellenmesi
Yumurta toplama işlemi iptaledilebilir ve bu durumda hastalık tablosu gelişmez. Yumurta toplam işleminin iptali istenmediği durumlarda ise:
- HCG dozu azaltılabilir
- Yumurta toplama sırasında özel sıvılar verilebilir (HSA, HES)
- Yumurtalar toplandıktan ve döllendikten sonra hepsi dondurulabilir. Bu sırada verilecek bazı ilaçlar ile sendromun ortaya çıkması %80-90 olasılıkla engellenebilir.
- Embryo transferine gidilecek ise sayı azaltılmalıdır. Tercihen 1 veya en fazla 2 embryo transfer edilmesi uygundur. Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS çoğul gebeliklerde daha şiddetlidir.
Tedavi
Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS hafif olan şeklinde hastaneye yatış gerekmez. Tuz ve sıvı kısıtlaması önerilir. Günlük kilo ve karın çevresi ölçümleri önemlidir. Karın çevresinde bir günde 3 cm daha fazla artış olması, vücut ağırlığının bir günde 2 kg dan fazla artması, idrar miktarında azalma, nefes darlığı gibi yakınmaların ortaya çıkması durumunda doktora haber verilmelidir.
Sendromun şiddetli olması durumunda hastaneye yatarak tedavi gerekir. Bu sırada serum verilmesi ve karında biriken sıvının iğne ile boşaltılması (parasentez) hastalığın seyrini iyi yöne doğru çevirir. Bazı durumlarda hastanede kalış süresi 2-3 haftaya kadar uzayabilir. Bu dönemde 10-15 defa parasentez yapılması gereken olgular bildirilmiştir.
Ovarian Hiperstimülasyon Sendromu - OHSS gebe kalmayan kadınlarda kısa süre içinde geriler. Ancak gebe kadınlarda süreç uzayabilir.